1877-1878 թվականների ռուս-թուրքական պատերազմը

1875 թվականի ամռանը թուրքական տիրապետության դեմ ապստամբություններ բռնկվեցին Բոսնիայում և Հերցոգովինայում: 1876 թվականին ապստամբեցին Բուլղաիրան, Սերբիան և Չեռնոգորիան: Սուլթան Աբդուլ Համիդի զորքերը հատկապես դաժան վարվեցին բուլղար ժողովրդի հետ, կատարելով անօրինական գազանություններ: Սլավոնական ժողովուրդների պայքարը և թուրքական զորքերի դաժանությունները մեծ շարժում առաջացրին Ռուսաստանում: Հասարակությունը պահանջում էր ձեռք մեկնել եղբայրական ժողովուրդներին և ազատել նրանց սուլթանական ռեժիմից: Այն բանից հետո, երբ սուլթան Աբդուլ Համիդը չկատարեց Ալեքսանդր II-ի պահանջները, 1877 թվականի ապրիլին Ռուսաստանը պատերազմ հայտարարեց Թուրքիային: Պատերազմական գործողությունները ծավալվեցին Բալկաններում և Կովկասում՝ հիմնականում Արևմտյան Հայաստանում: Ռուսական զորքերի կովկասյան կորպուսը, որի հրամանատարն էր ծագումով հայ Լորիս-Մելիքովը, 1877 թվականի ընթացքում գրավեց Կարսը, Արդահանը, Օլթին, Ալաշկերտը, Բայազեթը, Բաթումը, և Արևմտյան Հայաստանի և Արևմտյան Վրաստանի մի շարք այլ կենտրոններ: 1878 թվականի փետրվարի ութին ռուսական զորքերը գրավեցին տնտեսական ու ռազմաստրատեգիական խոշոր նշանակություն ունեցող Էրզրում քաղաքը:

Հայ ժողովուրդը, ձգտելով ազատագրվել սուլթանական դաժան ռեժիմից, ամեն կերպ փորձում էր օգնել ռուսական զորքերին: Հայ կամավորներից շատերը աչքի ընկան իրենց քաջությամբ և անձնազոհությամբ: Նրանցից մեկի՝ Սամսոն Տեր-Պողոսյանի սխրագործությունները պատկերված են Րաֆֆու «Խենթը» վեպում: Կովկասյան ռազմաճակատում տարված հաղթանակների մեջ զդալի դեր խաղացին ռուսական բանակի հայ գեներալներ Տեր-Ղուկասովը, Լազարևը, Շելկովնիկովը, Ալխազովը, Քիշմիշևը ուրիշներ:

Реклама

Հովհաննես Թումանյան; ԾԻՏԸ

Հովհաննես Թումանյան

Լինում է, չի լինում մի ծիտ։

Մի անգամ էս ծտի ոտը փուշ է մտնում։ Դես է թռչում, դեն է թռչում, տեսնում է՝ մի պառավ փետի է ման գալի, թոնիր վառի, հաց թխի։ Ասում է.

— Նանի ջան, նանի, ոտիս փուշը հանի, թոնիրդ վառի, ես էլ գնամ քուջուջ անեմ, գլուխս պահեմ։

Պառավը փուշը հանում է, թոնիրը վառում։ Ծիտը գնում է, ետ գալի, թե՝ փուշը ետ տուր ինձ։

ПРИТЧА О ВЕТРЕ И ЦВЕТКЕ. ՊԱՅՔԱՐ ՀԱՂԹԱՆԱԿԻ ՀԱՄԱՐ.

Թարգմանություն ռուսերենից հայերեն…
ПРИТЧА О ВЕТРЕ И ЦВЕТКЕ.
ՊԱՅՔԱՐ ՀԱՂԹԱՆԱԿԻ ՀԱՄԱՐ:

Ветер встретил прекрасный Цветок и  влюбился  в  него.  Пока  он  нежно ласкал  Цветок,  тот  отвечал  ему еще большей любовью, выраженной в цвете и аромате. Но Ветру показалось мало этого, и он решил: «Если я дам Цветку  всю свою  мощь  и  силу,  то тот одарит меня чем-то еще большим». И он дохнул на Цветок мощным дыханием своей любви. Но Цветок  не  вынес  бурной  страсти  и сломался. Ветер попытался поднять его и оживить, но не смог. Тогда он утих и задышал  на  Цветок нежным дыханием любви, но тот увядал на глазах. Закричал тогда Ветер:

Բերքլի Փիթը գտնվում է հին պղնձի հանքի մեծ փոսում` ԱՄՆ-ի Մոնտանա նահանգի Բուտ քաղաքի մոտ:

Աշխատանքները տեղանքում սկսվել են 1955 թվականին`Atlantic Richfield Company հսկա ընկերության կողմից: Երբ 1982թ-ին հանքը փակվեց, կեղտոտ հողաջուրը սկսեց դանդաղորեն լցվել փոսը: Սկսած 1982թ-ից ջրի մակարդակը բարձրացավ 46 մետրով:
Այս լիճը համարվում է ամենաթունավորն աշխարհում, քանի որ ունի հետևյալ բաղադրությունը` պղինձ, թթուներ, ցինկ, մկնդեղ, արտադրության թունավոր թափոններ: 1995թ.-ին սագերի երամը նստեց լճի ջրի վրա և այլևս չթռավ: Փրկարարները ջրից հանեցին 342 սատկած սագ:
Չնայած լճի ջուրը պարունակում է բազմաթիվ թունավոր նյութեր, որոշ ժամանակ առաջ լճի հատակին հայտնաբերվել են ջրիմուռների և միկրոօրգանիզմների նոր տեսակներ, որոնք առաջացել են կյանքի համար պայքարի արդյունքում: Նրանց կառուցվածքը թույլ է տալիս բավականին լավ զարգանալ նման անբարենպաստ միջավայրում:

Գիտնականները ենթադրում են, որ այդպիսի օրգանիզմների հետազոտությունը կօգնի գտնել քաղցկեղի դեմ պայքարի առավել արդյունավետ դեղամիջոցներ

Ես սիրում եմ բառը: Գաբրիել Գարսիա Մարկես

— Ի՞նչն է խթանում ձեր գրելու ցանկությունը՝ պատկերը թե՞ ռիթմը:
— Պատկերը: Հիմքում միշտ կա մի պատկեր, որը հաճախ կտրված է որևէ պատմությունից, որևէ փաստից: Նախապես դա մի ինքնուրույն բջիջ է, որը չեմ կարող ասել ինչու և ինչպես, հանկարծ սկսում է բազմանալ: Որքան էլ աննշան լինի, այն կարող է զարգացման հնարավորաթյուն պարունակել և դառնալ առասպելորեն բեղուն: Որոշ դեպքերում այդ պատկերը նույնիսկ այնքան աննշան է, որ ինձանից բացի ոչ մեկին ոչինչ չի ասում: Ես հեռու եմ վերացական բաներից և տեսություններ չեմ սիրում. մի օրինակ բերեմ: Մի երեկո Մեխիկոյում ուզում էի տաքսի նստել, տեսա մի մեքենա, որ գալիս էր իմ կողմը: Այն պանին, երբ պատրաստվում էի նշան անել, նկատեցի, որ վարորդի կողքին մարդ կա ու ձեռքս ետ քաշեցի: Բայց, երբ մեքենան մոտեցավ, տեսա, որ ազատ է և կանգնեցրի: Ես պատմեցի վարորդին իմ տեսողական պատրանքի մասին, իսկ նա շատ լուրջ ասաց, որ ուրիշ ուղևորներ էլ են իրեն նույն բանն ասել: Եվ ավելացրեց, որ երբեմն ամբողջ երեկո ոչ մի ուղևոր չի ունենում…

Առաջադրանք հայոց լեզվից 16․10

Սեր                                  դիզել- սիրավառ
Կաթ                                քարքարոտ- կաթնահանց
Նուռ                                տեսնել- նռնաքար
Շոգի                               վառել- շոգենավ
Փրփուր                          հունցել- փրփրադեզ
Հոռի                                նավաստի- հոռետես

 

Ձեռք                                գիտուն — ձեռնասուն  
Դեղին                             աթոռակ- դեղնախտ
Բազուկ                           խաբուսիկ- բազկաթոռ
Հույս                                ցուցանակ — հուսախաբ
Ուղի                                ախտ- ուղացույց
Մատյան                        սնունդ- մատենագետ

Աղբի վերամշակման եղանակները: Պլաստիկ աղբը՝ բնապահպանական խնդիր

Սննդարդյունաբերության մեջ օգտագործվող պլաստիկ տարաները, տոպրակները էկոլոգիական խնդիր են ոչ միայն մեր երկրի համար։ Կրկնակի օգտագործման ենթակա չլինելով՝ դրանք որպես կենցաղային աղբ շպրտվում եւ ապականում են շրջակայքը։ Պոլիէթիլենային տարաների վերամշակման ու ՊԷՏ (PET) ստանդարտի շշերի վերարտադրման մեխանիզմները գործածելի չեն Հայաստանում, թեպետ դրանք ամբողջությամբ ենթակա են վերամշակման։ Առաջին անգամ ՊԷՏ շիշը վերամշակվել է 1977թ. եւ վերածվել շշի կափարիչի։ Lավագույն դեպքում թափոնները հայտնվում են աղբավայրերում, իսկ ինչն ավելի վատ է՝ հայտնվում են բնության գրկում։
Այս երկու տարբերակն էլ բնապահպանական առումով թերեւս խնդիր են, աղբավայրում դրանց այրվելուց հետո թափոնը շատ վտանգավոր նյութեր է արտադրում։ Տարբեր գնահատականներով, Հայաստանում տարեկան կուտակվում է 6 հազար տոննա պոլիէթիլեն տերեֆտալատ (ՊԷՏ) թափոն Համաձայն ԵԱՀԿ—ի գնահատականի՝ պլաստիկ տարաները, շշերը եւ տոպրակները Հայաստանում ջրերի հիմնական աղտոտիչներն են։
Ըստ միջազգային գնահատականների՝ 2025 թվականին օվկիանոսներում պլաստիկ եւ ձուկ հարաբերակցությունը կլինի 1։3, իսկ 2050 թվականին օվկիանոսներում պլաստիկը կգերազանցի ձկնապաշարներին։ Պլաստիկե աղբի պատճառով տարեկան միլիոնավոր թռչուններ եւ տասնյակ հազար ծովային կենդանիներ են սատկում։